Στα πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων για την απελευθέρωση της Δεσκάτης ο συμπολίτης μας Μιχαήλ Καψάλης, Υποστράτηγος ε.α., παρουσίασε την έναρξη και την εξέλιξη των στρατιωτικών επιχειρήσεων και εναφέρθηκε διεξοδικά στην επικρατούσα πολιτικοστρατιωτική κατάσταση στα Βαλκάνια, μέχρι την παραμονή του πολέμου,στις αφορμές και την κήρυξη του πολέμου, στην οργάνωση, εκπαίδευση και στα σχέδια επιστρατεύσεως του Ελληνικού Στρατού, στην κηρυχθείσα επιστράτευση και τη στρατηγική συγκέντρωση Ελασσόνας-Δεσκάτης (6 και 7 Οκτ. 1912) και την εν συνεχεία Μάχη του Σαραντάπορου και απελευθέρωση Σερβίων και Κοζάνης (9,10 και 11 Οκτ.1912) και περιέγραψε εν συντομία την εξέλιξη των επιχειρήσεων στη Δυτική-Κεντρική Μακεδονία μέχρι την παράδοση Θεσ/νίκης και την είσοδο των στρατευμάτων μας στην πόλη της Θεσ/νίκης (26,27 Οκτ. 1912), και λεπτομέρειες που αφορούν την απελευθέρωση της Δεσκάτης.
ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ ΤΗΣ ΔΕΣΚΑΤΗΣ
(6 Οκτωβρίου 1912).
Η Ελλάδα από τις 5 Οκτωβρίου 1912, ύστερα από συντονισμένες προσπάθειες ολοκλήρωσης των επιστρατευθείσων δυνάμεων και τις αναγκαίες διπλωματικές ενέργειες μετά των Βαλκανικών Κρατών βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με την Τουρκία. Το Υπουργείο Στρατιωτικών γνώρισε ωστόσο τηλεγραφικώς από τις 4/10/1912 στους αρχηγούς των Στρατών Θεσσαλίας και Ηπείρου, ότι οι επιχειρήσεις θα άρχιζαν από το πρωί της επομένης 5ης Οκτωβρίου. Ο στρατός Θεσσαλίας, υπό τον διάδοχο Κωνσταντίνο, του οποίου η ζώνη ευθύνης εκτεινόταν από το Σπερχειό ποταμό μέχρι τα βόρεια σύνορα του Ελληνικού Κράτους στη Θεσσαλία, διατάχθηκε να ενεργήσει επιθετικά και να εισέλθει στη Μακεδονία, συντρίβοντας κάθε εχθρική αντίσταση . Αντίθετα ο στρατός Ηπείρου, υπό τον Αντιστράτηγο Σαπουντζάκη Κων/νο, η ζώνη ευθύνης του οποίου εκτεινόταν δυτικά του Αχελώου ποταμού, λόγω της περιορισμένης δυνάμεως του, θα τηρούσε ενεργό αμυντική στάση. Το πρωί της 5ης Οκτωβρίου 1912 άρχισε η προέλαση του Ελληνικού Στρατού προς τις περιοχές Ελασσόνας – Δεσκάτης, με ενδιαφέρον στοιχείο την προώθηση του Αποσπάσματος Ευζώνων Γεννάδη από το χωριό Κονισκός όπου ήταν συγκεντρωμένο στο χωριό φωτεινό, όπου μετά από μικρή αντίσταση κατέλαβε τα τουρκικά φυλάκια στα βόρεια του χωριού. Το Γενικό Στρατηγείο εξέδωσε από το μεσημέρι της 5ης Οκτωβρίου 1912 διαταγή προς το Απόσπασμα Ευζώνων Γεννάδη να κατευθύνει προς τη Δεσκάτη και να καταλάβει τον αυχένα μεταξύ των χωριών Παρασκευή και Δεσκάτη και προς την Ταξιαρχία Ιππικού να προελάσει από τις 7:00 ώρα από το χωριό Βερδικούσια και να συνδράμει τον αγώνα του Αποσπάσματος Ευζώνων.
Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΔΕΣΚΑΤΗΣ
Στο χρονικό διάστημα, που ο όγκος του Στρατού Θεσσαλίας προέλαυνε και απελευθέρωνε την Ελασσόνα, το Απόσπασμα Ευζώνων Γεννάδη, που βρισκόταν στο χωριό Φωτεινό, μετά τη σχετική διαταγή του Γενικού Στρατηγείου της 5ης Οκτωβρίου, κινήθηκε από τις 7:00 η ώρα της 6ης Οκτωβρίου με κατεύθυνση τη Δεσκάτη. Φτάνοντας ένα χιλιόμετρο περίπου νότια του υψώματος Τρέτιμος, διαπίστωσε ότι τα τούρκικα τμήματα κατείχαν το ύψωμα αυτό και τις εκατέρωθεν διαβάσεις και αμέσως αναπτύχθηκε για επίθεση με μία διλοχία του 4ου Τάγματος Ευζώνων προς τον αυχένα στα ανατολικά του υψώματος αυτού και μια διλοχία του 1ου Τάγματος Ευζώνων δυτικότερα προς το χωριό Παρασκευή . Τα τμήματα, που κινήθηκαν κατά μέτωπο, δέχτηκαν γύρω στις 9:00 η ώρα τουρκικά πυρά από μεγάλη απόσταση και συνέχισαν απρόσκοπτα την πορεία τους, ενώ ταυτόχρονα η διλοχία που ενεργούσε στο δεξιό κινήθηκε με ταχύτητα και προσέλαβε αιφνιδιαστικά τα τουρκικά τμήματα στον αυχένα ανατολικά του υψώματος Τρέτιμος. Μετά από σύντομο αγώνα οι Τούρκοι υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους και να συμπτυχθούν, ενώ η διλοχία στράφηκε προς τα δυτικά και επιτέθηκε από το πλευρό κατά των τουρκικών θέσεων του υψώματος Τρέτιμος. Η ενέργεια αυτή κλόνισε την αντίσταση των Τούρκων, οι οποίοι πανικόβλητοι εγκατέλειψαν τις θέσεις τους, αλλά και την κωμόπολη της Δεσκάτης και συμπτύχθηκαν προς το χωριό Λαζαράδες. Το Απόσπασμα Ευζώνων, αφού κατέλαβε το ύψωμα Τρέτιμος και το χωριό Παρασκευή, κινήθηκε ταχύτατα και εισήλθε στη Δεσκάτη, όπου έγινε με ενθουσιασμό δεκτό από τους κατοίκους . Απώλειες του Αποσπάσματος ήταν 8 νεκροί, από τους οποίους 1 αξιωματικός και 16 τραυματίες οπλίτες.
Τηλέμαχος Καψάλης
Πρόεδρος Δημ. Συμβουλίου Δεσκάτης
